Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, người mẹ sau khi sinh cần đợi ít nhất 2 năm để có thể tiếp tục mang thai. Nhưng trong thời gian này, nếu không dùng các biện pháp ngừa thai sau sinh, họ có thể mang thai không mong muốn bất cứ lúc nào.

Mang thai quá sớm sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người mẹ, em bé vừa chào đời và thai nhi còn trong bụng. Nhiều trường hợp bác sĩ buộc phải bỏ thai để bảo toàn tính mạng cho cả mẹ và con. Với những gia đình chưa ổn định về tài chính, việc này còn khiến họ lâm vào hoàn cảnh khó khăn hơn trước.

Trong khi đó tránh thai sau sinh không tốn quá nhiều thời gian, công sức và chi phí. Vậy có lý do gì để chúng ta trì hoãn việc làm này?

 

Phương pháp tránh thai sau sinh tạm thời

Hiện nay, đa số những người mẹ trẻ đều chọn phương pháp tránh thai sau sinh tạm thời, ngay cả khi họ đã sinh đủ số con mong muốn.

Phương pháp này chỉ có tác dụng tạm thời, đây vừa là ưu điểm lại vừa là nhược điểm của nó bởi vì người mẹ phải mất công lặp lại sau một khoảng thời gian nhất định, nhưng khi muốn tiếp tục sinh con chỉ cần ngưng sử dụng là có thể mang bầu được ngay. Tuy nhiên, hiệu quả không đảm bảo 100%, ngay cả khi cơ thể người mẹ thích ứng tốt với phương pháp này.

1. Vô kinh khi cho con bú

Khi người mẹ cho con bú liên tục, cơ thể sẽ tiết ra hormone prolactin có tác dụng tăng cường sự tiết sữa đồng thời ngăn chặn sự rụng trứng. Nếu cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, người mẹ có thể không có kinh trở lại trong thời gian này.

Ưu điểm:

– Dễ thực hiện, người mẹ chỉ cần cho con bú liên tục cả ngày lẫn đêm trong vòng 12 tháng đầu theo nhu cầu của trẻ.

– Hiệu quả lên tới 98% trong vòng 6 tháng đầu.

– Giúp người mẹ có nhiều sữa cho con bú hơn.

Nhược điểm:

– Chỉ áp dụng cho người mẹ chưa có kinh trở lại trong vòng 56 ngày sau sinh.

– Hiện nay, mặc dù nhiều người mẹ vẫn cho con bú hoàn toàn, song thời gian có kinh trở lại chỉ là 3 tháng sau sinh. Lúc này, biện pháp vô kinh khi cho con bú không còn hiệu quả.

– Không áp dụng với những mẹ nhiễm HIV, HbsAg dương tính chưa được tiêm ngừa, mẹ đang uống thuốc ảnh hướng đến sữa mẹ hoặc bị nhiễm trùng tuyến vú.

2. Sử dụng bao cao su

Đây là cách ngừa thai sau sinh rất phổ biến, sử dụng được ở mọi thời điểm. Hiện có 2 loại bao cao su dành cho nam giới và nữ giới, trong đó loại dành cho nam giới được dùng phổ biến hơn.

Ưu điểm:

– Hiệu quả cao, gần như đạt 100% nếu như bao cao su không bị thủng, rách.

– Ngoài hiệu quả tránh thai còn tránh được những bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.

– Không ảnh hưởng đến sữa mẹ nếu còn cho con bú.

Nhược điểm:

– Phải sử dụng mỗi lần quan hệ nên khá phiền phức và tốn kém.

– Một số người bị dị ứng với chất có trong bao cao su không thể sử dụng biện pháp này.

3. Ngừa thai bằng cách tính ngày rụng trứng

Một chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ thường dao động trong khoảng 28 – 32 ngày. Trong đó, ngày rụng trứng được xác định là ngày 14 – 15 của chu kỳ. Dựa vào ngày rụng trứng, chúng ta chia chu kỳ kinh nguyệt thành 3 thời điểm để tránh thai sau sinh:

– Thời điểm an toàn tương đối: Từ ngày bắt đầu có kinh đến ngày thứ 9 của chu kỳ kinh nguyệt. Lúc này trứng sắp rụng, nếu tinh trùng sống trong cơ thể người mẹ được 2 – 3 ngày thì có thể đợi đến khi trứng rụng và thụ thai. Còn nếu tinh trùng đã chết trước đó thì không thể thụ thai. Bởi vậy mới coi đây là khoảng thời gian an toàn tương đối.

– Thời điểm nguy hiểm: Tính từ ngày rụng trứng cộng trừ thêm 5 ngày trước và sau. Lúc này trứng có khả năng đã rụng, nếu gặp tinh trùng thì khả năng thụ thai rất cao.

– Thời điểm an toàn tuyệt đối: Tính từ ngày thứ 20 của chu kỳ kinh nguyệt đến ngày đầu tiên của lần có kinh tiếp theo. Trứng lúc này đang trong quá trình phân hủy để chuẩn bị cho kỳ kinh kế tiếp, không thể thụ thai dù có gặp được tinh trùng.

Một số trường hợp hiếm có, người mẹ rụng trứng đôi nhưng không cùng một thời điểm dẫn đến chỉ có 1 trứng bị phân hủy, trứng còn lại vẫn thụ thai bình thường.

Ưu điểm:

– Dễ thực hiện, không tốn kém, có thể áp dụng trong thời gian rất dài.

– Không ảnh hưởng đến sữa mẹ nếu còn cho con bú.

Nhược điểm:

– Chỉ áp dụng được với trường hợp người mẹ có chu kỳ kinh đều hoặc xê dịch không đáng kể.

– Vẫn xảy ra những trường hợp mang thai ngoài ý muốn.

– Không thích hợp với những cặp vợ chồng có tần suất quan hệ cao.

 

4. Sử dụng vòng tránh thai

Đây là biện pháp ngừa thai sau sinh được sử dụng nhiều ở nước ta. Vòng tránh thai thực chất là 1 dụng cụ nhỏ, thường có hình chữ T được đặt vào trong tử cung của người mẹ sau 3 tháng sinh con. Cơ chế hoạt động của dụng cụ này là làm thay đổi về sinh hóa tế bào nội mạc, khiến trứng không thể thụ tinh và làm tổ.

Ưu điểm:

– Giá rẻ, một vòng tránh thai có thể dùng trong vòng 5 năm.

– Hiệu quả rất cao, đạt từ 95 – 97%.

– Không ảnh hưởng đến sức khỏe và sữa mẹ nếu còn cho con bú.

Nhược điểm:

– Người mẹ cần đến cơ sở y tế để đặt và tháo vòng theo lịch hẹn.

– Trong thời gian đầu có thể bị rong huyết, đau lưng, nhiều khí hư.

5. Dùng thuốc tránh thai

Có hai loại thuốc tránh thai sau sinh là thuốc sử dụng theo đường uống và thuốc tiêm.

– Thuốc uống: Loại tránh thai hàng ngày có thể dùng phổ biến hơn. Thuốc tránh thai khẩn cấp cần được hạn chế và chỉ dùng khi không còn cách nào khác.

Thuốc tranh thai đường uống lại chia thành 2 loại là thuốc chỉ có Progestin, thích hợp với những mẹ đang cho con bú. Còn thuốc tránh thai chứa Progestin và Estrogen chỉ dùng với người đã cho con cai sữa vì Estrogen làm giảm sự tiết sữa.

– Thuốc tiêm tránh thai DMPA: Tiêm sau khi người phụ nữ trải qua 6 tuần hậu sản, tiêm nhắc lại 3 tháng 1 lần.

Ưu điểm:

– Nếu dùng loại thích hợp thì không ảnh hưởng đến sức khỏe và sữa mẹ nếu còn cho con bú.

– Thuốc tránh thai đường tiêm cho hiệu quả gần như tuyệt đối.

Nhược điểm:

– Có thể gây ra tác dụng phụ là rong huyết và tăng cân.

– Thuốc tiêm có ảnh hưởng đến mật độ xương với phụ nữ trẻ tuổi.

– Thuốc uống cho hiệu quả không cao.

– Phải lặp lại hàng ngày hoặc hàng tháng mất thời gian.

– Sau khi ngừng sử dụng thuốc, buồng trứng cần có thời gian phục hồi để sẵn sàng cho việc mang thai trở lại.

6. Que cấy tránh thai Implanon

Là hình thức ngừa thai sau sinh bằng cách cấy 1 que tránh thai duy nhất vào dưới da của mặt trong cánh tay. Que cấy này sẽ phóng thích ra progestin, ngăn cản sự rụng trứng và thụ thai.

Ưu điểm:

– Hiệu quả cao, 1 lần cấy có hiệu quả ngừa thai trong vòng 3 năm.

– Không ảnh hưởng đến sữa mẹ nếu còn cho con bú.

Nhược điểm:

– Chi phí cao, chưa phổ biến tại Việt Nam.

– Có thể gây tác dụng phụ là rong huyết sau khi cấy que.

– Phải đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín để thực hiện.

7. Màng ngăn âm đạo

Đây là một dụng cụ bằng cao su hoặc silicon được đặt vào trong âm đạo trước khi quan hệ khoảng 2 giờ. Màng ngăn âm đạo thường được sử dụng kết hợp với thuốc diệt tinh trùng.

Sau khi quan hệ được 6 – 8 tiếng mới tháo màng ngăn ra và rửa lại màng ngăn bằng xà phòng và nước ấm.

Trường hợp tiếp tục quan hệ trước 6 tiếng tính từ lần quan hệ đầu tiên thì không cần tháo màng ngăn nhưng phải dùng thêm thuốc diệt tinh trùng trước khi quan hệ 2 tiếng.

Ưu điểm:

– Không ảnh hưởng đến sữa mẹ nếu vẫn còn cho con bú.

– Hiệu quả cao nếu dùng kết hợp với thuốc diệt tinh trùng.

Nhược điểm:

– Sử dụng phức tạp, tốn nhiều thời gian.

– Có thể gây dị ứng.

– Chỉ có hiệu quả trong vòng 8 giờ tính từ khi sử dụng.

8. Mũ cổ tử cung

Mũ cổ tử cung gần tương tự như màng ngăn âm đạo, nhưng nếu màng ngăn âm đạo căng từ phía sau cổ tử cung đến sau khớp háng thì mũ cổ tử cung chỉ lắp khít lên cổ tử cung mà thôi. Khi dùng mũ cổ tử cung để tránh thai sau sinh, người mẹ cũng phải dùng kết hợp với thuốc diệt tinh trùng.

Dụng cụ này được đưa vào tử cung trước khi quan hệ và được tháo ra sau đó 48 giờ.

Ưu điểm:

– Dùng được trong trường hợp thành trước âm đạo bị nhẽo không lắp được màng ngăn âm đạo hoặc khó chịu khi dùng màng ngăn.

– Hiệu quả cao nếu dùng với thuốc diệt tinh trùng.

– Không ảnh hưởng đến sữa mẹ nếu vẫn còn cho con bú.

Nhược điểm:

– Có thể gây dị ứng.

– Loại bỏ mũ cổ tử cung quá sớm trong vòng 6 giờ tính từ khi quan hệ có thể thụ thai.

– Có thể làm trầy xước dương vật của bạn tình khi chạm phải mũ cổ tử cung trong lúc quan hệ.

Phương pháp ngừa thai sau sinh vĩnh viễn

Phương pháp này thường được dùng ở những cặp vợ chồng trung niên không còn ý định sinh con, hoặc vì một lý do nào đó mà họ không muốn sinh con nữa. Cả hai vợ chồng cần cân nhắc thật kỹ trước khi chọn phương pháp này.

1. Triệt sản nữ

Là thủ thuật làm tắc nghẽn ống dẫn trứng, ngăn tinh trùng và trứng gặp nhau. Triệt sản nữ có thể được thực hiện ngay khi mổ lấy thai, đây là thời điểm thích hợp nhất. Nếu không, người mẹ có thể thực hiện trong 24 – 36 giờ đầu sau sinh, không nên để quá 48 giờ. Một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ cân nhắc thực hiện việc này sau 8 tuần.

Trong thời kỳ không mang thai nhưng người mẹ muốn tránh thai sau sinh bằng cách này thì nên thực hiện ngay sau khi sạch kinh.

Ưu điểm:

– Hiệu quả gần như tuyệt đối.

– Chỉ cần thực hiện 1 lần.

– Thủ thuật đơn giản, an toàn, không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và sữa mẹ.

– Không làm giảm ham muốn.

Nhược điểm:

– Không thể mang thai trở lại.

– Phải được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn cao.

2. Triệt sản nam

Là biện pháp thắt ông dẫn tinh, ngăn không cho tinh trùng gặp trứng khi quan hệ.

Ưu điểm:

– Thủ thuật đơn giản, không cần dùng dao.

– Hiệu quả tránh thai rất cao.

– Không ảnh hưởng đến khả năng tình dục của nam giới, ngược lại còn làm tăng ham muốn.

Nhược điểm:

– Mặc dù thủ thuật đơn giản nhưng phải được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn.

– Không thể mang thai trở lại.

Ngừa thai sau sinh là việc làm cần thiết, cần được thực hiện sớm sau khi sinh con, nhưng phải có sự thống nhất của cả vợ và chồng. Trước khi sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng nên đi khám phụ khoa và siêu âm nếu trước đó có quan hệ không an toàn. Sau khi đã ngừa thai, nếu nghi ngờ có thai thì phải đến cơ sở y tế để phát hiện kịp thời và tìm biện pháp khắc phục.

Nguồn: Mabio.vn